Sudafrikako Apartheid

APARTHEID



Apartheid hitzak, afrikako hizkuntzan, bizitza banatuak esan nahi du. Lege bat da, eta Sudafrikako arraza beltzekoak zirenei eskubideak kentzen zizkioten, adibidez, eskubide sozialak, eskubide sozialak eta eskubide politikoak. Baina, "lege" hori, Sudafrikan zegoen XVII. mendetik, kolonizatua izan zenetik ingelesen eta holandarren eskuetatik. Hala ere, ez zen legal bezela hartu 1948. urtera arte.

Apartheid-eko erregimena, Europakoek, hau da, holandarrek eta ingelesek kontrolatzen zuten. Arauak egiten zituzten eta gobernua beraien menpe zegoen. Eta horrela, beltzei arau ezberdinak eta gogorragoak jarri zizkieten.

Apartheiden jarri zituzten neurri aipagarrienak:


- Beltzen eta zurien artean ezin zen ezkontzarik egon.
- Beltzak, hiriko leku askotan egotea debekatuta zuten.
- Beltzen populazioa, banatu egin zuten, zerbitzu publikoaren arabera, batzuk komun publikoetan, beste batzuk autobusetan, trenetan...
- Edukazioan, beltzak zirenentzat, beste edukazio mota bat jarri zuten. Ezin zuten edukazio maila altua izan, debekatuta zuten.
- Hondartzak banatuta zeuden, plaza gehienak zurientzako ziren, eta gutxi batzuk beltzentzat.
- Beltz batek zuri bat biolatzen bazuen, beltz hori hil egiten zuten. Zuri batek beltz bat biolatzen bazuen ordea, zuria zen horri ez zioten ezer leporatzen.
- Ospitalak banatuta zeuden. Zurientzako zirenak kalitatezkoak eta pertsonal profesionalekoak ziren. Beltzenak berriz, pertsonal gutxi eta diru gabeak ziren.

Apartheiden bukaera: 

Apartheid 1990. urtean heldu zen bere bukaerara. Sudafrikako presidenteak, Federik de Klerk-ek, presio asko jasan behar izan zuelako, Sudafrika bertakoa eta baita presio internazionala ere bai.
Neurri batzuk hartu zituen Apartheidi bukaera emanez, hau da, beltzak zirenei, eskubide sozialak, ekonomikoak eta politikoak eman zitzaien, eta bestelako neurri batzuk ere bai. Haien artean Nelson Mandela erreboluzionatzailearen askapena izan zen, preso zegoen 1964. urtetik, Sudafrikan beltzen eskubidearengatik borrokatu zelako, hau da, Apartheiden aurka.
Nelson Mandelak, 1994. urtean, presidentearen kargua hartu, eta hala izan zen Sudafrikako lehenengo presidente beltza.

Iñaki Urdangarin

Iñaki Urdangarin, Zumarragan, Gipuzkoan, 1968. urteko urtarrilak 15ean jaio zen.

BIOGRAFIA

Bartzelonako taldeko eskubaloi taldean aritu zen hamalau urtez, 1986 eta 2000 urte bitartean. Internazionala ere izan zen, Espainiako eskubaloi taldean Joko Olinpikoetan hiru aldiz parte hartuz. Bertan bi aldiz brontzezko saria lortu zuen, Atlantan 1996an eta Sidneyn 2000. urtean. Nahiz eta 2000. urteko sari hori irabazi, urte horretan erretiratu zen.

1997ko urriaren 4an,  Cristina de Bornonekin ezkondu zen Bartzelonako Danta Eulaliako katedralean. Horren ondorioz, Palma de Mallorcako errege bilakatu zen.
Bikote honek lau seme-alaba izan ditu:
   -   Juan Valentin de Todos los Santos.
   -   Pablo Nicolas Sebastian de Todos los Santos.
   -   Miguel de Todos los Santos.
   -   Irene de Todos los Santos.

Diplomatua izan zen zientzia enpresarialetan Bartzelonako Unibertsitatean, eta horrela lizentziatua izan zen Empresen Gidaritza eta Administrazioan. Masterrak ere lortu zituen, haietako bat, Business Administration, ESADEren eskuetatik.  

POLEMIKA

2011-ko azaroan, Urdangarin eta bere kideak, Babel kasuarengatik aztertuak izan ziren. Azaroaren 10ean, prentsan eta beste leku askotan agertu zen berria, esaten zuten, agian, berak eramaten zuen Noos institututik diru publikoa desbiatu zuela.

Carlos García Revenga ere aztertua izan zen, Noos institutuko beste kide bat eta beste pertsona garrantzitsu bat erregearen etxean.

Berri baten bitartez, la Zarzuelak, Iñaki Urdangarin bere ekintzetatik baztertu zuen 2011ko abenduaren 12an, bere jarrera ez zelako ona izan erregearen etxerako.

2011ko abenduaren 29an Jose Castro epailearen bidez inputatua izan zen, eta 2012ko otsailaren 6an adostu zuten eguna, eguna atzeratzeko aukerarekin. Imputazioa gertatu eta bi egunera, Jose Castro epaileak atzerapena onartu zuen Urdangarinen deklarazioa 2012ko otsailaren 25ean izan zedin.

Platon

Platon, grekoz Πλάτων, ka. 428.urtean jaio eta ka. 347. urtean hil zen.


Filosofo grekoa izan zen, Socrates eta Aristotelesen maisu eta familia humil eta aristokrata batekoa zen. Platon, Aristotelesekin batera, gauza asko determinatu zituen.


Atenasen jaio zen. Bere aitak, Ariston izena zuen, eta bere ama, berriz, Periktione, familia aristokrata baten jaio zen. Platonen jaiotzezko izena Ariston izan zen. Sokratesen ikasle bihurtu zen eta bere eragina erabatekoa izan zen Platonengan, eta bere maisu eta eredu bihurtu zen. Diogenes Laertziok ematen dituen gaztetako beste datu batzuk, hala nola kiroletan nabarmendu zela eta antzerkian ere aritua zela, ez dira fidagarritzat jotzen.


Sokrates, k.a 399 urtean izan zen kondenatua, eta bere ikasle guztien aurkako talde edo kanpaina bat jarri zuen atenasen. Horren ondorioz, Platonek Atenasetik alde egitea besterik ez zuen izan, Sokratesi gertatu zitzaionaren beldurrez. Hamaika edo hamabi urtez egon zen Atenasetik kanpo eta urte horietan bidaia ezberdinak egin zituen mediterraneo inguruan, horren adibide dira, Megalan, Silizia, Zirene, Egipto, Persia...


Sliliziatik bidaiak egiterakoan, esan ohi da, Pitagorasen jarraitzaileekin harremanetan egon zela, eta hauek matematikarako zuten joera bereganatu zutela.


Mendeetan zehar, esan ohi da akademiaren atari gainean, lelo bat zegoela: Geometria ez dakien inor ez dadila hona sartu.






Uste da, silizian, ka 387. urtean izan zela gutxi gora-behera, bertan Dion siliziako Dionisio I. erregearen generalarekin izan omen zituen harreman estuak. Platonek zituen ideia politikoak praktikan jarri nahian abiatu omen zen Platon Siziliara. Baina bere saiakerak porrot egin zuen, Dionisioaren babesa galdu eta esklabo bihurtu ere egin omen zuten, azken datu hau fidagarritzat jotzen ez bada ere. K. a. 385. urtearen inguruan Atenasera itzuli zen eta Akademia izeneko ikastetxea eraiki zuen.






Siziliako Dionisio II.a agintera heldu zenean, K. a. 367 urte inguruan Siziliarako bigarren bidaia egin zuen, Dionek bultzaturik, errege berriari filosofia eta gobernu ona erakutsi nahian. Bigarren bidaia hau ere ez zen ongi bukatu. Erregeak bere aurkako matxinada bat antolatzea leporatu zion Dioni eta erbesteratu egin zuen. Platon atxiloturik geratu zen Sizilian. Azkenean, erregearen baimenaz Atenasera itzuli eta Dionekin elkartu zen Akademian. Bertan 4 urte igaro ondoren eta Dionisio erregearen eta Dionen beraren eskariei jarraituz, Siziliako Siracusara itzuli ziren K. a. 361. urtean. Gauzak ez ziren orduan ere ongi suertatu eta Platon berriz ere atxilotu egin zuten eta Dionek ihes egin behar izan zuen. Honek armada bat osatu eta Sizilia bere gain hartu nahi zuen, azkenean erahila izan zen ordea. Platon Atenasera itzuli eta Akademian eman zituen bere bizitzako azken hamahiru urteak, K. a. 347 urte inguruan hil zen arte, 80 bat urterekin.