Nazioarteko unitate sistema

NAZIOARTEKO UNITATE SISTEMA

Nazioarteko unitate sistema, 1960. urtean sortu zen, "Conferencia General de Pesas y Medidas"en eskutik. Unitate Sistemarik edatuena da bai merkataritzan eta bai zientzian. Sistema metrikoaren bertsio berria dela esan daiteke.
Honako hauek dira oinarrizko unitateak.

• Luzera: Argiaren abiaduraren arabera definitzen da. Metrotan (m) neurtzen da.                                        -Metro: Argiak segubdi baten (1/299.792.458)ean hutsean ibilitako bidearen luzera                                                                                                         Distantziak neurtzeko unitatea.                                                                                                                  39,37 azbeteren baliokidea.
• Masa: Lege fisikoetan oinarrituriko definizioa bilatzen ari da. Kilogramotan (kg) neurtzen da.                         -Kilogramo:          
• Denbora: Denbora atomikoaren arabera definitzen da. Segundutan (s) neurtzen da.                                                                                                                 -Segundu: 9 192 631 770 zesio-133 atomoaren oinarrizko egoeraren maila hiperfino bien arteko trantsizioari dagokion erradiazioaren periodoren iraupena da.
•  Korronte elektrikoaren intentsitatea: Anperetan neurtzen da eta eremu elektrikoaren arabera definitzen da.
• Tenperatura: Kelvin unitatean neurtu ohi da.
• Sustantzia kantitatea: MOL-tan neurtzen da, eta Avogadroren zenbakian oinarritzen da kasu batzutan.
• Argi intentsitatea: Kandelen bidez neurtzen da.

UNITATE ERATORRIAK

Unitate eratorriak oinarrizko unitateen biderketez, zatiketez eta berreketez sortutako unitateak dira.

Adibidez:

• Angelu laua (rad)
• Angelu solidoa (sr)
• Indarra (n)

Japongo hondamendia

Sendaiko lurrikara eta tsunamia, 2011ko martxoaren 11n Japoniako kostaldetik gertu gertaturiko 8,9 mailako lurrikara bat izan zen. Horren ondorioz 10 metroko olatuak zituen tsunamia sortu zuen. Hasieran 7,9ko magnitudea eman zitzaion. Japoniako Agentzia Metereologikoak tsunamiaren intentsitatea 8,4koa zela adierazi zuen, nahiz eta gero 8,8ra igo zuten. Lurrikara Oshika Penintsulan kokatu zuten, Tohoku eskualdearen ekialdeko kostaldean, 2011ko martxoaren 11n 14:46etan gertatu zen, eta 24,4 kilometroko sakonera izan zuen. Datuen arabera 3.373 hildako egon ziren eta beste 6.746 desagertu ziren, nahiz eta zenbakia askoz altuagoa izan zitekeen.
8,9ko magnitudearekin Japonian inoiz ikusitako lurrikara handiena da eta munduko 7.a da, eta Japonian azken 1.200 urtetan egondako lurrikararik handiena eta gogorrena izatea.


Baina hori ez zen txarrena izan...

FUKUSHIMA I ZENTRAL NUKLEARRA


Fukushima I zentral nuklearra, Japonioako Fukushimatik 11,5 km-tara dagoen zentral nuklearra da. Zentralak guztira 4.696 megawatteko potentzia zeukan, funtzionatzen zuenean. 1990ko urrian jarri zuten martxan, eta kalte larriak izan zituen 2011ko martxoaren 11an, 9,0 graduko lurrikarak eta, ondoren, tsunamiek Japonia hartu zutenean. Kalte larri horiek direla eta, uste da Fukushima I zentrala ez dela inoiz berriro martxan jarriko. 


2011ko Sendaiko lurrikarak Japoniako zentral nuklear guztiak geldiarazi zituen, baina herritik hurbil zegoen Fukushima I zentralaren kasuan, akats batzuk izan zituen eta leherketa izan zen 2011ko martxoaren 12an, eta zentralaren inguruan bizi ziren 100.000 pertsona euren etxeetatik atera behar izan zituzten. Hori dela eta gertatu zen Fukushimako hondamendi nuklearra. Geroztik ekintza eta laguntza ezberdinak jarri dituzte hondamendi hortan zerikusia izan zuten kideengan.

Zergatik gertatzen dira lurrikarak?

Lurrikarak lurzoruaren astinaldi edo mugimendu bortitzak dira, jatorri tektonikoa edo bolkanikoa izaten dute normalean. Lurrikara gehienak plaka teknikoen mugetan konzentraturiko indarrek lurrazalaren egokitze bat behartzen dutenean gertatzen dira. Lurraren barruko deformazioaren indarra pilatzen da, gero bapatean askatu egiten da eta lurrikara sortzen da, ondoren, deformazioa berriro pilatzen hasten da. Hauek dira lurrikara baten faseak.

Lurrikaren lurrazpiko puntuari hipozentro deitzen zaio eta bere bertikalean duen lurrazaleko puntuari epizentro.Itsaspeko lurrikarek tsunamiak sor ditzake. Historiako lurrikara handiena Txinako estatuko "Shaanxi" lurrikara da. Baina beste lurrikara batzuk ere egon dira Indonesia ondoak gertatutako "Indiako Ozeano" , Txinako "Tangshan", Siriako "Alepo", Txinako "Gansu" hauek dira historian gertatutako lurrikara handienak.

Sismografia deitzen da lurrikarak aztertzen dituen zientzia eta zientzilariek lurrikarak aztertzeko eta neurtzeko oso tresna sentikorrak eta zehatzak erabili behar dituzte.

 Lurrikaren magnitudea Richterren eskalarekin neur daiteke.
Sortzen dituen kalteak Mercalliren intentsitate eskalan neurtzen dira normalean. Lurrikarek sortzen dituzten ondorioak kontuan hartuta, halakoak aurreikustea oso lagungarria izaten da, ondorioak jeisteko, adibidez, pertsona gutxiago hilko dira.

Lurrikarek biktima kopurua handia eragiteaz gainera natura ere sarritan kaltetzen du eta horrek ingurumenean aldaketa ugari sor ditzake.

Berri txarrak

Berri txarrak, 1994an Lekunberrin (Nafarroan) sorturiko talde bat da. Taldea lau pertsonaz zegoen osatuta, baina 2004ean Aitor Orejak (gitarra) taldea utzi zuen, eta orain taldea Gorka Urbizuk (ahotsa eta gitarra), Galder Izagirre (bateria) eta David Gonzalezek (baxua) osatzen dute.

Talde honek, rocketik abiatuta, poparen sentsibilitatea eta metal menderaezinaren indarra jasotzeko gai dira. Euskal Herriko talde arrakastatsuenetako bat da. Girak mundu osotik zehar egin dituzte: Ingalaterran, Danimarkan, Alemanian, Estatu Batuetan, Mexikon...

Lehenengo lana Berri Txarrak deiturikoa izan zen, 1997an burutua. Baina lehen ezustea 1999an etorri zen ikasten izeneko disko izugarriarekin. Ondoren 2001 eta 2003 urteetan Eskuak/Ukabilak eta Libre diska ezin hobeak egin zituzten. Baina dudarik gabe 14 urte hauetako lan onena 2005ean egin zuten Jaio.Musika.Hil kaleratuz. Bost urte geroago Payola izeneko disko bitxia kaleratu zuten, arrakasta handia eduki zuen, Payola gira 2011ko udan amaitu zen, bere 700.kontzertuarekin. Gernikan bukatu zuten izugarrizko kontzertu batekin. Orain bertan Californian daude bere 7.lanari azken ukituak ematen. Azaroaren bukaerarako aterako dute "Haria" diska.

 DISKOGRAFIA

Jaio.Musika.Hil

1. Zertarako amestu
2. Berba eta irudia
3. Oreka
4. Iparra galdu, hegora joan
5. Jaio.Musika.Hil
6. Onak eta txarrak
7. Iraultza txikien asanblada
8. Bueltatzen
9. Kezkak
10. Isiltzen banaiz
11. Breyten
12. Gelaneuria

Payola

1. Folklore
2. Gure dekadentziaren onenean
3. Maravillas
4. Dortoken mendean
5. Achtung!!!
6. Payola
7. Paperezkoa
8. Etorkizuneko aurrekari guztiak
9. Hasi eta bukatu
10. Arren, Darwish
11. Jainko ateoa

Faraday-en biografia

Ez zuen eskolara joateko aukera handirik izan, beraz, 13 urterekin, Faraday-k lan bat topatu beharrean zegoen eta Londresko azaleztaltzaile batekin ofizioa ikasten hasi zen. Bertan zazpi urtez aritu zen. zientziari buruzko liburu asko irakurri zuen, eta ez hori bakarrik, elektrizitatearekin zerikusia zuten esperimentuak ere burutu zituen. Bertan elektrizitatearekiko gogoa piztu zitzaion, baina hala ere, ez zekien asko matematikaz, ez zelako eskolara joan, baina kalkulu diferentziala ez bazuen ezagutzen ere, grafikoak egiteko trebezia berezia erakutsi zuen.

• 1821. urtean motor elektriko bat sortu egin zuen.
• 1831. urtean bere esperimentu nagusienak

• Indukzio elektromagnetikoa adibidez gaur eguneko basea da gure teknologian. honekin elektrizitatea lor daiteke. Eta honen inguruan lege bat sortu zuen: Elektrizitate fluxua proportzionala izango da induzituaren eta bobinaren kable kantitatearekiko.

• Berak erakutzi zuen korronte elktrikoa kablearen kanpoaldetik doala. Honetan basatu zen Faraday.en kaiola egiteko.

Kimikan egin zituen deskubrimentuak:

• Faraday-k ere egindaki deskubrimenduen barruan bentzenoa dago, hau materia organiko bat da. Ziklo bat osatzen du eta bertan sei karbono atomo daude eta hiru lotura bikoitz baina hauek tartekatuak dira.

• Kloroa astertzen zegoenean beste bi kloruro karbonatu topatu zituen

• Betaurrekoen klistalen barianteak topatu zituen